Quvuq saratoni: belgilari, tashxisi va davolash
Quvuq saratoni: belgilari, tashxisi va davolash
Bu kasallik erkaklarda uch marta ko’proq uchraydi. Ayollarda kasallik onkologik patologiyalar orasida sakkizinchi o’rinni egallaydi.
Quvuq saratoni keksa yoshdagi eng keng tarqalgan saraton turlaridan biridir. Shu bilan birga, erkaklar orasida kasallanish ayollarnikiga qaraganda o’rtacha 3-4 baravar yuqori. Quvuq saratoni dastlab asemptomatik kursga ega va shu sababli kasallikning chorak qismiga ilg’or bosqichda tashxis qo’yiladi.
Sabablari va xavf omillari
Quvuq saratoni keksa odamlarda eng ko’p uchraydigan saraton turlaridan biridir – ko’p hollarda u 55 yoshdan keyin tashxis qilinadi. Tashxis ko’pincha erkaklarda uchraydi, ular orasida siydik pufagi saratoni ayollarga qaraganda uch-to’rt baravar yuqori.
Shunisi e’tiborga loyiqki, chekish ushbu turdagi onkologiyaning rivojlanishi uchun eng muhim xavf omili bo’lib, kasallik holatlarining taxminan 50% ni tashkil qiladi. Shu bilan birga, xavf chekish davomiyligi va uning intensivligi bilan kuchayadi.
Shuni ta’kidlash kerakki, kam smolali sigaretalar kasallikning rivojlanish xavfining pastligi bilan bog’liq emas, elektron sigaretalar bilan bog’liq xavflar hali yetarli darajada baholanmagan. Shu bilan birga, elektron va oddiy sigaret chekuvchilarning siydigida kanserogenlar aniqlangan .
Quvuq saratonining rivojlanishiga ma’lum darajada ta’sir ko’rsatadigan ikkinchi omil, davolanmagan va doimiy ravishda takrorlanadigan sistit va tos a’zolarining infektsiyalari bilan bog’liq.
Kasallikning rivojlanishiga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan yuqoridagi sabablarga qo’shimcha ravishda, genetik omillar ham qayd etilgan.
Quvuq saratoni qanday namoyon bo’ladi: birinchi alomatlar
Quvuq saratonining dastlabki belgilari takroriy yoki doimiy gematuriya (siydikda qon kuzatilishi), tez-tez va og’riqli siyish, bel va bel og’rig’ini o’z ichiga olishi mumkin. Bunday alomatlar tananing va salomatlik holatining chuqur tashxisini boshlash uchun mutlaq sababdir.
Quvuq saratonining eng keng tarqalgan alomati og’riqsiz gematuriya bo’lib, bemorlarning 85% da uchraydi. Agar biz o’simtaning intraepitelial tarqalishi haqida gapiradigan bo’lsak, kasallikning eng keng tarqalgan alomati pollakiuriya – kechasi yoki kunduzi takroriy siyishdir.
Agar biz allaqachon kasallikning rivojlangan bosqichi haqida gapiradigan bo’lsak, unda klinik ko’rinish quyidagicha bo’ladi: qorinning pastki qismida og’riqlar, gematuriya, suprapubik sohada paypaslanadigan o’sma, kengaygan mintaqaviy limfa tugunlari, doimiy hojatxonaga tashrif buyurish zarurati.
Quvuq saratoni ba’zan yashirin holatda, ko’pincha o’ziga xos belgilarsiz rivojlanishi mumkinligini yodda tutish kerak. Bundan tashqari, kasallik boshqa, kamroq xavfli, onkologik bo’lmagan patologiyalar bilan tenglashtirilgan bo’ladi. Quvuq saratoni belgilarining boshlanishidan boshlab tashxis qo’yish vaqti keyingi davolanishni, bemorning prognozini va sog’ayib ketishini belgilaydi.
Quvuq saratoni diagnostikasi
Kasallikning onkologik diagnostikasining dastlabki bosqichi qorin bo’shlig’i va tos a’zolarining to’g’ri to’ldirilgan siydik pufagi bilan ultratovush tekshiruvidir. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, siydik pufagining xavfli o’smalari ko’pincha multifokal tarzda yuzaga kelganligi sababli, siydik yo’llari va chanoq-tos a’zolari tizimini ham baholash tavsiya etiladi.
Bundan tashqari, ushbu kasallikning tashxisida kompyuter tomografiyasi va kontrastli magnit-rezonans tomografiya kabi tasviriy tadqiqotlar qo’llaniladi.
Quvuq saratoni qanday davolanadi
Quvuq saratonini davolash kasallikning klinik bosqichiga va o’simtaning gistopatologik malignligiga bog’liq. Odatda terapiya malign shakllanishning transuretral radikal rezektsiyasi bilan boshlanadi, so’ngra mahalliy immunoterapiya yoki kimyoterapiya. Biroq, saraton mushak qobig’idan tashqariga chiqmasa, bunday protsedura mumkin.
Eng ilg’or holatlarda siydik pufagi butunlay olib tashlanadi, radikal sistektomiya o’tkaziladi yoki BCG instilatsiyasi qo’llaniladi – siydik yo’liga maxsus preparat kiritiladi.
Kasallikning ilg’or bosqichlarida o’simtaga ta’sir qilishning navbatdagi turi neoadjuvan kimyoterapiya bo’lib, u, ayniqsa siydik pufagi devoriga yoki yaqin atrofdagi to’qimalarga chuqur infiltratsiya qilingan shakllanishlar bo’lsa, istiqbolli davolash usuli hisoblanadi. Bunday saratonni davolashda radiatsiya terapiyasi ham qo’llaniladi, lekin ko’pincha bemorga sistektomiya qilish mumkin bo’lmagandagina.
Davolashning samarali yo’llari
Davolash usullari bemor uchun uning holati, yoshi va birga keladigan kasalliklarni hisobga olgan holda individual ravishda tanlanadi.
Ko’pincha davolanish eng kam radikal usullar bilan boshlanadi va faqat ularning samarasizligi taqdirda ular keyingi, murakkabroq usullarga o’tadilar.
Terapiyani tanlashning asosiy mezoni o’smaning rivojlanish bosqichini va uzoq to’qimalarda metastazlarning mavjudligini aniqlashdir. Saraton rivojlanish bosqichi qanchalik past bo’lsa, prognoz va siydik pufagi funktsiyalarini to’liq tiklash imkoniyati shunchalik yaxshi bo’ladi.