Ro’za tutish uchun kimlar mos kelmaydi?

Ro’za tutish uchun kimlar mos kelmaydi?

     Vaqti-vaqti bilan ro’za tutish sabab bo’lishi mumkin bo’lgan metabolik o’zgarishlar odatda sog’liq uchun foydalidir. Biroq, oziq-ovqatsiz uzoq vaqt yoki oziq-ovqat iste’molini qattiq nazorat qilish ba’zi odamlar uchun salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Bir kishi uchun foydali bo’lgan narsa boshqasida foydali bo’lmasligi mumkin. Vaqti-vaqti bilan ro’za tutish siz uchun to’g’ri yoki yo’qligini aniqlash ko’pincha sinov va xato bilan tugaydi, ammo ba’zi toifadagi odamlar ro’za tutish bilan umuman tajriba qilmasligi kerak.

Bundan avval sizda ovqatlanish buzilishi bo’lgan bo’lsa

Ro’za tutishni sinab ko’rmoqchi bo’lsangiz, tanangizga va uning reaksiyalariga diqqat bilan e’tibor berishingiz kerak. Vaqti-vaqti bilan ro’za tutish paytida ko’p odamlar bir vaqtning o’zida kaloriyalarni kamaytirishga moyildirlar.  Afsuski, ovqatlanishning buzilishi doimiy bo’lgan odamlar kaloriyalarni kamaytirishga qaytish uchun ro’za tutishni boshlashlari mumkin, bu esa relapsga olib kelishi mumkin.

Shuning uchun,  sizda ushbu turdagi buzilishlar tarixi bo’lsa, lekin siz hali ham ro’za tutishni sinab ko’rmoqchi bo’lsangiz, ovqatlanishni oldindan rejalashtirish va kundalik ratsioningizning umumiy kaloriyalarini hisoblash yaxshiroqdir. Bu sizga hatto kichikroq ovqatlanish vaqtida ham yetarli kaloriya olishingizga yordam beradi.

Bolalarda

Ro’za tutishning ta’siri bo’yicha tadqiqotlar cheklanganligi va qarama-qarshi natijalarni ko’rsatganligi sababli, hozirgi tavsiyalar bolalar va o’smirlar uchun ro’za tutish tavsiya etilmasligini belgilaydi.

Bolalarda yoshi va metabolik talablarning ortishi tufayli ochlik bilan bog’liq muammolar xavfi yuqori bo’lishi mumkin. Bu muammolar charchoq, zaiflik va asabiylashishni o’z ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, og’ir ochlik holatida ham bolalarning turli  funktsiyalari pasayadi.

Siz homiladorsiz yoki emizasiz

Sizda ko’ngil aynish kuzatilmayotgan bo’lsa ham, homiladorlik paytida sizga kerak bo’lgan barcha oziq moddalarni olish qiyin bo’lishi mumkin va ularni olish va kunlik ratsioningizda kerakli miqdordagi kaloriya bo’lishiga harakat qilish, barchasini bir martada iste’mol qilish kunlik ovqatlanish uchun zararli bo’lishi mumkin.

Xuddi shu narsa emizikli ayollar uchun ham amal qiladi. Emizikli onalarga sut emizmaydigan onalarga qaraganda kuniga 300-500 kaloriya ko’proq kerak bo’ladi. Ushbu kaloriyalarni diyetangizga qo’shish oson bo’lmasligi mumkin, ammo ularning barchasini qisqa vaqt ichida iste’mol qilish yanada qiyinroq.

Agar siz homilador bo’lishga harakat qilayotgan bo’lsangiz

Agar siz onalikni rejalashtirmoqchi bo’lsangiz, siz ro’za tutishingiz mumkin. Ammo barchasi sizning vaziyatingizga bog’liq.

Misol uchun, 2016 yilda Journal of Mid-Life Health jurnalida chop etilgan tadqiqot shuni ko’rsatdiki, polikistik tuxumdon sindromi bo’lgan ayollar ro’za tutish natijasida ovulyatsiyada asosiy rol o’ynaydigan luteinlashtiruvchi gormonning ko’payishini boshdan kechirgan. Xuddi shu tadqiqot bunday holat bo’lmaganlar uchun ro’za tutish vazn yo’qotishiga olib keladigan bo’lsa, unumdorlik uchun foydali bo’lishi mumkinligini ta’kidladi, chunki reproduktiv salomatlikka ta’sir qilishi mumkin.

Bu holatda to’g’ri strategiya endokrinolog bilan maslahatlashuv bo’ladi. Bu sizning homilador bo’lish harakatingizga yordam berishi yoki to’sqinlik qilishi mumkinmi, buni shifokordan bilib olishingziz mumkin.

Siz ovqat hazm qilish tizimi bilan bog’liq muammolarga duch kelgan keksa yoshli inson bo’lsangiz

Agar siz 65 yoshdan oshgan bo’lsangiz, ro’za tutish umumiy sog’lom turmush tarzi uchun juda yaxshi ekanligini ko’rishingiz mumkin, lekin ko’pincha ovqat hazm qilish tizimi bilan bog’liq jiddiy muammolar bo’lmasa, bu to’g’ri bo’ladi.

Keksa odamlar ba’zida hid va ta’mni yo’qotish, ovqat hazm qilish muammolari va ochlik belgilarining yo’qligi sababli yetarli miqdorda ozuqa moddalari va kaloriyalarni olishda qiyinchiliklarga duch kelishadi. Oziq moddalarni iste’mol qilishni kamaytiradigan boshqa omilni qo’shish yaxshi fikr emas. Keksa odamlar, ayniqsa, kerakli miqdorda protein iste’mol qilmaydilar, sarkoponiya, ya’ni yoshga bog’liq mushak massasining yo’qolishi xavfi yuqori. Bu harakatchanlik, kuch va hatto uzoq umr ko’rish kabi bir qator tana funktsiyalariga ta’sir qilishi mumkin.

Siz dori ichsangiz

Ro’za tutish to’g’risida qaror qabul qilishda e’tiborga olish kerak bo’lgan yana bir qiyin jihat dori vositalaridan foydalanish bo’lishi mumkin. Oshqozon buzilishining oldini olish uchun ovqat bilan birga qabul qilinishi kerak bo’lgan antibiotiklar, aspirin, yallig’lanishga qarshi dorilar yoki diabet uchun bir nechta dorilar mavjud. 40-79 yoshdagi odamlarning taxminan 22 foizi muntazam ravishda besh yoki undan ortiq retsept bo’yicha dori-darmonlarni qabul qilishadi. Ularni iste’mol qilishni ovqatlanish bilan muvofiqlashtirish qiyin bo’lishi mumkin.

Ro’za paytida o’zingizni yomon his qilsangiz

Vaqt doiralarining har qanday kombinatsiyasini sinab ko’rishingizdan qat’iy nazar, ro’za tutish siz uchun foydali bo’lmasligi mumkin. Vaqti-vaqti bilan ro’za tutish sizni ochlik, asabiylashish, charchash yoki bosh og’rig’iga olib kelishini sezsangiz, undan voz kechganingiz ma’qul.

Sizda ovqat hazm qilish buzilishi, e’tibor yoki konsentratsiyaning yetishmasligi, bosh aylanishi, uyqu muammosi yoki tashvishlanish kabi nojo’ya ta’sirlarga duch kelishingiz mumkin. Va ba’zi muammolar, masalan, asabiylashish va diqqatni jamlashda muammolar, odatda tanangiz yangi parhezga moslashganda vaqtinchalik bo’lsa-da, sog’ligingiz uchun bu to’g’rimi, deb o’ylashingiz kerak.

Hamma narsani to’g’ri bajarayotganingizga ishonch hosil qilishning bir usuli – kaloriyalarni hisoblash. Siz iste’mol qiladigan oziq-ovqat miqdorini kamaytirsangiz, bu, ayniqsa, boshida noxush oqibatlarga olib keladi va bu sizning ortiqcha ovqatlanishni boshlash xavfini oshiradi.

Agar kaloriyalaringiz to’g’ri darajada bo’lsa, lekin siz hali ham harakat qilayotgan bo’lsangiz, muammolarni hal qilish yo’lini bilish uchun ro’za tutishni to’xtating. Agar ular yo’q bo’lib ketsa, bu parhez sizga mos kelmasligining belgisi bo’lishi mumkin. Yoki siz ro’za tutish vaqtini 12:12 rejasiga qisqartirishingiz mumkin (12 soat davomida ro’za tuting, keyin 12 soatlik ovqatlanish vaqt oralig’iga ega bo’ling).

Har qanday turmush tarzi o’zgarishida bo’lgani kabi, agar siz ro’za tutishni o’ylayotgan bo’lsangiz, avval shifokoringiz bilan maslahatlashing.

 

Agar sizda diabet bo’lsa

Qandli diabet bilan og’rigan odamlar uchun ro’za tutish yaxshi fikr emasdek tuyulishi mumkin, chunki bu qondagi qand miqdorini tartibga solishni qiyinlashtirishi mumkin, ammo tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, bu xató fikr. Klinik diabet va endokrinologiya jurnalida chop etilgan 2-toifa diabet bilan og’rigan odamlarda ro’za tutishning ta’siriga oid tadqiqotlarning 2021 yildagi sharhi shuni ko’rsatdiki, ko’pchilik ijobiy natijalar, jumladan, ochlik tana vazni, glyukoza va insulin darajasining pasayishi qayd etilgan. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, ba’zi bemorlar hatto intervalgacha ro’za tutish vaqtida insulin terapiyasiga bo’lgan ehtiyojini kamaytirishga muvaffaq bo’lishdi.

1-toifa diabet bilan og’rigan odamlar shifokor nazorati ostida insulin dozasini sozlashlari kerak bo’lishi mumkin.

Qandli diabetning qaysi turiga ega bo’lishingizdan qat’i nazar, yangi dietani yoki ovqatlanish uslubini boshlashdan oldin har doim shifokoringiz bilan maslahatlashing va har qanday muammo haqida shifokorga xabar bering.