Ҳомиладорлик календари
Ҳомиладорлик календари 1-2 ҳафтаси
Уруғланиш пайтидан ҳомиладорлик бошланади.
Уруғлантириш — бу аёл ва эркак жинсий ҳужайралари (тухум ва сперма) бирлашувининг мураккаб биологик жараёни. Ҳосил бўлган ҳужайра (зигота) янги организмдир.
Пишган тухум ҳайз даврининг (овулятсия) тахминан 12-14 кунида тухумдондан чиқиб, бачадон найчасига киради. У ерда 24 соат давомида ҳаётий бўлиб қолади. Оргазм пайтида эркак 200-400 миллион спермани аёлнинг қинига тушуради. Улардан баъзилари бачадон бўйни орқали бачадон бўшлиғига, у ердан эса бачадон найчаларига кириб боради. Бу ерда сперма 48 соат давомида уруғлантириш қобилиятини сақлаб қолади. Шундай қилиб, уруғлантириш 6-7 кун ичида содир бўлиши мумкин.
Аёл тухумининг уруғлантирилиши бачадон найчасининг юқори қисмида битта сперма томонидан амалга оширилади. Сперматозоидларнинг икки тури мавжуд: таркибида Й хромосомаси («еркак») ва Х хромосомаси («аёл»). Тухум ҳужайраси (Х хромосомасини ўз ичига олган) сперма билан бирлашганда, уларнинг генетик моддаси бирлаштирилиб, боланинг жинси аниқланади. Агар боланинг генетик тўпламида иккита Х хромосома бўлса, ҳомила қиз, агар Х хромосома ва Й хромосома ўғил бўлади. Боланинг жинсини ўзгартириш мумкин эмас. Шунинг учун сиз бирон жинсдаги бола туғилишини кафолатлайдиган «машҳур эътиқодларга» риоя қилмаслигингиз керак.
Уруғланган тухум кўп ҳужайрали организм шаклланиши билан бўлиниб, бачадон найчаси бўйлаб бачадон бўшлиғига ўтишни бошлайди. Ушбу даврда эмбрион тухумда тўпланган моддалар билан озиқланади. Агар трубанинг перисталтикаси секинлашса (яллиғланиш касалликлари туфайли), ташқи ҳомиладорлик содир бўлади. Натижада, эмбрион бачадон найчасининг деворига киради.
Эмбрионнинг бачадон деворига жойлаштирилиши (киритилиши) уруғлантирилгандан 7-8 кун ўтгач содир бўлади.
Ҳомиладорликнинг еттинчи кунида эмбрионнинг ташқи қатлами (трофобласт) гормон — хорионик гонадотропин ишлаб чиқаришни бошлайди. Ушбу гормон онанинг танасига ҳомиладорлик содир бўлганлиги тўғрисида маълумот беради ва унинг танасини функсионал қайта тузилишини бошлайди. Диагностик тест чизиқлари ҳомиладор аёл сийдигида хорионик гонадотропни аниқлайди. Бу эса ҳомиладорликни эрта ташхислаш имконини беради.
Ҳомиладорлик 3-4 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг 3 — ҳафтасида ҳайз келмайди, эрталаб кўнгил айниш ва кун давомида тез-тез сийиш кузатилади. Ҳиссий жиҳатдан ўзгарувчан, жаҳлдор, инжиқ бўласиз. Базал ҳарорат 37 ° C дан юқорига кўтарилади.
Ташқи кўринишдан туғилмаган болангиз суюқлик билан ўралган 4 мм ўлчамдаги кичик қулоқ супрасига ўхшайди. Уруғлантиришдан кейинги 21-куни мия ва орқа мия ҳосил бўлади. Биринчи ойнинг охирига яъни 4 — ҳафтада, эмбрионда қонининг айланиши ўрнатилади, киндик — эмбрионнинг келажакдаги пласента билан алоқаси ҳосил бўлади. Кўз тешиклари, қўллар ва оёқларнинг куртаклари пайдо бўлади, ҳомиланинг бошқа ички аъзолари ривожланиш жараёни давом этади: жигар, буйраклар, сийдик йўллари, овқат ҳазм қилиш органлари.
Ҳомиладорлик календари 5-6 ҳафтаси
Бу пайтда ҳомиладорлик аниқ билинади. Ўзларини қандай ҳис қилишларидан қатъий назар, барча ҳомиладор аёллар туғруқдан олдин клиникага ташриф буюришлари ва текширувдан ўтишлари керак. Бу соғлиқдаги мавжуд бузилишларни ўз вақтида аниқлайди ва тузатади.
5 — ҳафтадан бошлаб ҳомиладорликни тўхтатиш хавфи туғилиши мумкин. Бунга қуйидагилар далил бўлади: қориннинг пастки қисмида ва бел минтақасида даврий оғриқ, ичакка босим ҳисси, шилимшиқнинг кўпайиши. Агар сиз ушбу аломатларни сезсангиз, шифокорга мурожаат қилишингиз керак.
6 — ҳафтада эмбрион юзи шаклланади: кўзлар, бурунлар, жағлар ва оёқ-қўллар.
Ҳомиладорлик 7-8 ҳафтаси
7 — ҳафтадан бошлаб ҳомиладорликнинг сариқ танаси тескари ривожланишга учрайди. Гормонларни ишлаб чиқариш пласента ҳосил бўлиши билан бошланади.
Болада катта қон томирлари ҳосил бўлади, юрак тўрт камерали бўлади. Жигарда ўт йўллари пайдо бўлади. Эндокрин безлар ва мия ривожланади. Қулоқлар аллақачон шаклланади, оёқ-қўлларда бармоқлар пайдо бўлди. Эмбрион ҳаракатлана бошлайди. 8 — ҳафтада Й хромосомаси таъсирида эркак жинсий безлари (мояклар) шаклланиши содир бўлади. Улар тестостерон ишлаб чиқаришни бошлайдилар — бу эркак жинсий гормони, бу эса боланинг жинсий хусусиятларини шакллантиришга олиб келади.
Ҳомиладорлик календари 9-10 ҳафтаси
Ўсаётган танани барча керакли «қурилиш материаллари» — аминокислоталар ва энергия билан таъминлаш учун сизнинг метаболизмингиз сезиларли даражада ўзгаради. Бундай қайта тузилишга мослашмаслик ҳомиладорликнинг биринчи ярмида токсикозга олиб келиши мумкин. Бу кўнгил айниши, қусиш, қон кетиш ва вазн йўқотиш билан тавсифланади. Биринчи аломатларда тиббий ёрдамга мурожаат қилинг.
Ўнинчи ҳафтада эмбрион оғиз бўшлиғи, ичак, тўғри ичак, ўт йўлларининг ривожланишини тугатади. Юз ва мия ярим шарлари шаклланишини якунлади. Ҳаракатларнинг асосий координатори бўлган кичикмия ривожланиши бошланади.
Ҳомиладорлик 11-12 ҳафтаси
Тана янги шароитларга мослашади. 11 — ҳафтага келиб кўнгил айниш, қусиш, тупурик деярли йўқолади. Сиз мувозанатли, хотиржам бўласиз.
12 — ҳафтадан сўнг бачадон ўсиши сезиларли бўлади
Ҳомиладорлик календари 13-14 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг 14 — ҳафтасида, туғилмаган боланинг асосий органларини шакллантириш тугайди. Ташқи кўринишидан ҳомила кичик одамга ўхшайди.
Ҳомиладорлик 15-16 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг 15 — ҳафтасида тери пигментатсиясини ўзгартириш мумкин — қорин бўшлиғининг ўрта чизиғи, кўкрак қафаси ва уларнинг атрофидаги тери қораяди. Ушбу ҳодисалар туғруқдан кейин тезда ўтиб кетади.
Ҳомиладорликнинг 16 — ҳафтасида пласентанинг шаклланиши тугайди. Ҳомила ва пласента битта функсионал тизимни ифодалайди. Ҳомиладорликнинг ушбу даврида ҳомила амниотик суюқликда эркин сузади. Амниотик суюқлик таркибига қараб ҳомила ҳолатини аниқлай оласиз.
Ҳомиладорлик 17-18 ҳафтаси
17 — ҳафтада сизнинг болангиз ҳаракатлана бошлайди. Унинг оёқ-қўллари, боғлаш аппарати, кичикмия органлари етарлича ривожланади. 18 — ҳафтага келиб иммунитет тизимининг шаклланиши тугайди.
Ҳомиладорлик календари 19-20 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг 19 — ҳафтасида танангизда катта ўзгаришлар юз беради. Пулс тез уради. Юракнинг чиқариши сезиларли даражада ошади (дастлабки даражадан 40% га) ва айланма қон ҳажми ҳам ошади(деярли 500 мл га).
Эритротситлар массаси билан таққослаганда плазма ҳажми ошгани туфайли қон тестларида гемоглобин камаяди.
Баъзи аёллар ушбу 20 — ҳафтада тез-тез ва оғриқли сийишни, бел қисмида оғриқни, заифликка дуч келишади. Катта бачадон сийдик пуфагини, сийдик чиқариш тизимининг йўлини босиб, сийдик чиқишини бузади. Сийдикнинг турғунлиги ва буйрак тос суягининг тўлиқ бўшатилмаслиги инфекцияни ривожланишига шароит яратади. Бактериюрия ривожланиб, ҳомиладор аёлларда пиелонефрит пайдо бўлиши мумкин. Агар пиелонефритга шубҳа туғилса, дарҳол шифокор билан маслаҳатлашинг. Чунки бу касаллик нафақат сизнинг соғлиғингиз учун, балки ҳомиланинг ўсиши ва ривожланиши учун ҳам хавфли.
Боланинг вазни 300-350 граммни ташкил қилади, у тез-тез ва фаол ҳаракат қилади, амниотик суюқликни ютади, кўзларини очишни бошлайди.
Ҳомиладорлик 21-22 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг 21 — ҳафталарда ҳомила 400-500 граммни ташкил қилади ва унинг суяклари ва мушаклари жуда интенсив ривожланади, бунинг учун танангиз калсийга муҳтож. Шунинг учун, акушер-гинеколог маслаҳати билан мунтазам равишда калсий қўшимчаларини қабул қилишни бошланг. Бу тишларни сақлаб қолиш ва оёқ тортишишларини енгиллаштиришга ёрдам беради. 22 — ҳафтада калсий етишмовчилиги сабабли касалликлар пайдо бўлиши мумкин.
Ҳомиладорлик календари 23-24 ҳафтаси
Ҳомиланинг вазни 500-600 граммни ташкил қилади, унда барча органлар ва тизимлар тўлиқ шаклланган. Бу вақтга қадар ҳомиланинг фақат ўпкалари етук тўлиқ шаклланмаган бўлади. Ва энди, 24 хафтага келиб, улар ҳам тўлиқ шаклланишни бошлайдилар. Ўпка алвеолаларини қоплаган ҳужайралар сирт фаол моддасини ишлаб чиқаради, бу моддалар алвеолаларни мойлаш орқали уларни нафас олиш пайтида бир-бирига ёпишиб қолишига йўл қўймайди. Бироқ, сирт фаол моддасининг миқдори шунчалик кичикки, бу вақтда туғилган бола ўз-ўзидан нафас ололмайди. Бачадондан ташқарида омон қолиш учун унга мураккаб нафас олиш аппаратлари, инкубаторлар, бошқариш тизими, овқатланиш учун инфузорлар, инфузион воситалар ва сунъий сирт фаол моддаси керак.
Ҳомиладорликнинг ушбу даврларида туғилган болалар перинатал марказлар мавжуд. Бу жуда қийин. Ҳомиладорлик қанча кўп узайтирилса, соғлом ва ҳаётий болага эга бўлиш эҳтимоли шунчалик катта бўлади. Шунинг учун, бола ўз вақтида, тўлиқ ва соғлом туғилиши учун ҳамма нарсани қилишга ҳаракат қилинг.
Ҳомиладорликнинг ушбу даврига келиб, бачадон қовуқ суягидан тахминан 24 см баландликда бўлади ва энди нафақат мушакларни кучайтиради, балки унинг бўшлиғини тўлиқ тўлдирган ҳомилани ҳам чўзади.
Ҳомиладорлик 25-26 ҳафтаси
ҳомиланинг массаси 700-750 граммни ташкил қилади, унинг танасида мия тузилмаларининг яхшиланиши туфайли буйрак усти кортекси билан алоқа ўрнатилади ва мослашиш учун зарур бўлган кортикоид гормонлар ишлаб чиқариш бошланади. ҳомиланинг гипофиз бези шундай етуклик даражасига етадики, адренокортикотропик гормон ишлаб чиқарила бошланади, бу эса буйрак усти безлари томонидан гормонал ишлаб чиқаришни рағбатлантиради. Барча кучлар яқинлашиб келаётган туғруқ томон йўналтирилган бўлади. Аммо бу ҳафталардаги энг аниқ ўзгаришлар ўпкада содир бўлади — сирт фаол моддасини ишлаб чиқарадиган ҳужайраларнинг пишиб етиш даражаси ошади. Бироқ, бу вақтда туғилган ҳомила фақат ўпканинг сунъий шамоллатилиши, махсус инфузион воситалар билан сунъий озиқлантириш билан инкубаторларда омон қолиши мумкин. Шунинг учун, уни ҳам, ўзингизни ҳам шошилинч қадамлардан сақлашга ҳаракат қилинг.
Айни пайтда болани келажакда овқатлантиришга тайёргарликни бошлаш вақти келди. Пласента лактогенининг таъсири остида сизнинг кўкракларингиз, яъни сут безлари тез ўсиб боради. Вақти-вақти билан кўкрак учларида сути томчилари пайдо бўлиши мумкин. Кундалик ҳаво ҳаммомлари, салқин сув билан ювиниш ва қўпол сочиқ билан артиш кўкракни эмизиб овқатлантириш учун тайёрлашга ёрдам беради. Агар кўкрак учлари текис бўлса, уларни бирма-бир тортиб олишни бошланг.
Ҳомиладорлик календари 27-28 ҳафтаси
Ушбу даврда ҳомиладорликнинг ИИ триместри тугайди. Бу вақтга келиб ҳомила 1000 граммгача, бўйи эса 35 см га етади, аммо у ҳали ҳам мустақил яшай олмайди, чунки ўпкаси етарлича пишмаган ва уни боқиш учун ҳанузгача махсус ускуналар зарур. Ҳомиладорликнинг ушбу даврларида ҳомиланинг интенсив ўсиши, мушакларнинг шаклланиши кузатилади. Унинг ҳаракатлари янада фаоллашади. Ҳаракатланиш даврлари ҳомила ухлаганда нисбатан тинч ҳолати билан алмашиб туради. Ултратовуш ёрдамида сиз у аллақачон бош бармоғини қандай эмишини ва ҳатто табассум қилишни билишини кўришингиз мумкин!
Бачадон пойдевори ўртача ўртача 27-28 см баландликда жойлашади.
Ҳомиладорлик 29-30 ҳафтаси
Ҳомиладорликнинг учинчи триместри бошланади. Бачадон 29-30 см баландликда бўлади, онанинг нафас олиши қийинлашади. Энди энг жиддий асоратлардан бири — ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида токсикоз ривожланиши мумкин, бу шиш пайдо бўлиши, қон босими кўтарилиши ва сийдикда оқсил пайдо бўлиши билан тавсифланади. Ушбу асоратни эрта ташхислаш учун она акушер-гинеколог томонидан диққат билан кузатилиши ва унинг барча тавсияларига амал қилиш керак. Оғирликни қаттиқ назорат қилиш. Ҳомиладорликнинг учинчи триместрида кунлик вазн ортиши 50 граммдан ошмаслиги керак.Яъни, вазн олиш ҳафтада 300 г дан ошмаслиги керак. Шунингдек, ичимлик ва чиқарилаётган суюқлик миқдори нисбатларини кузатишингиз керак.
Ҳомиладорлик календари 31-32 ҳафтаси
Ҳомиланинг қандай жойлашганини шифокордан шу пайтда сўраш керак. Унинг жойлашиш ҳолати узунасига, кўндаланг ёки қия йўналишда бўлиши мумкин. Ҳомиланинг узунасига ётиш ҳолати тўғри, нормалдир. Туғилиш бош томондан бошланса хавфсизроқ бўлади. Ҳомиладорликнинг ушбу давридан бошлаб қорин олд деворини ушлаб турадиган ва ҳомиланинг тўғри ҳолатини ва кўринишини сақлашга ёрдам берадиган туғишдан олдинги бандажни кийиш керак. Агар ҳомила тос томонидан жойлашган бўлса, бандажни ҳали киймаслик керак. Ҳомиланинг жойлашишини тузатиш учун гимнастика мавжуд.
Эрталаб ва кечқурун 1 соат давомида қуйидаги кўрсатмаларни бажаринг: тўшакда чап томонингизда ётиб, 15 дақиқа тинчгина ётиб олинг, сўнг ўнг томонингизга ўгирилиб, кейинги 15 дақиқада ётиб олинг ва кейин такрорланг. Буни яна 2 марта қайтаринг.
Рҳ салбий қони бўлган ва О (И) қон гуруҳи бўлган ҳомиладор аёллар Рҳ — ёки гуруҳ иммунитетли антикорлари учун қон тестларини ўтказишлари керак. Рҳ-салбий қонга мансуб бўлган ҳомиладор аёлларни эмлаш 28 ҳафтадан бошлаб ва туғруқдан кейинги 72 соат ичида кўрсатмаларга мувофиқ амалга оширилади, бу шифокор билан туғруқдан олдин клиникада муҳокама қилинади.
Ҳомиладорлик 33-34 ҳафтаси
Ҳомиланинг массаси 1800-2100 граммни, бўйи 40-41 смни ташкил этади, бу давр охирига келиб ўпкада сирт фаол моддалар ишлаб чиқарилиши бошланади ва махсус ускуналарсиз нафас олиш мумкин бўлади. Ҳомила тўлиқ ривожланган, унинг муддатидан олдин туғилиши пайтида унинг тирик қолиш эҳтимоли сезиларли даражада ошади. Аммо тери ости ёғ тўқималари ҳали ҳам ниҳоятда кичик, шунинг учун унинг териси ингичка ва қизил рангга эга. Бундай янги туғилган чақалоқ иссиқликни сақлаб қолиш учун жуда нимжон ва туғилганда инкубатор ёки иситиш майдончасига муҳтож. Унинг танаси ҳали ҳам пахмоқ ва пишлоқга ўхшаш суртма билан ўралган, қулоқчалар ҳали ҳам жуда кичик, аммо улар тўғриланишни бошлайдилар, боланинг мояклари мояк халтасига тушади.
Эрта туғилган чақалоқни эмизиш — бу бутун оила учун оғир иш, бу катта моддий харажатлар, ота-оналарнинг жисмоний ортиқча юклар билан боғлиқ ва бу иш ҳар доим ҳам ижобий тугамайди, чунки бола туғилиши ва касал бўлиб қолиши мумкин. Шунинг учун, ҳомиладорликнинг 37 хафталигига қадар, аёл ўз ҳолатига айниқса диққатли бўлиши керак ва бачадон тонуси ошишига, тез-тез ва мунтазам равишда қайтариладиган тўлғоқ бошланишига шубҳа бўлса дарҳол шифокор билан маслаҳатлашиш керак.
Ҳомиладорлик календари 35-36 ҳафтаси
Ҳомиланинг массаси 2100-2700 грамм ва бўйи 44-45 см.ни ташкил этади, ҳомиладорликнинг ушбу даврида камида 10 кунда бир марта шифокорга мурожаат қилиш тавсия этилади.
Ҳомиладорлик 37-38 ҳафтаси
Шу вақтдан бошлаб сизнинг ҳомиладорлигингиз тўлиқ муддатли ҳисобланади. Агар сиз ушбу ҳафталарда болани туғсангиз, у яшайди. Унинг ривожланиши бутунлай тугади. Энди унинг массаси тахминан 2700-3000 г, бўйи 49-50 см, қолган икки ҳафта унинг массаси ва бўйи озгина қўшилади.
Сизга нафас олиш осонроқ бўлади, чунки ҳомила боши тос суяги эшигига маҳкам босилиб, бачадон қорин олд деворини кўпроқ тортади ва шу сабабли унинг пастки қисми пастга чўкиб туради. Бачадоннинг зўриқади; бачадон минтақадаги кичик ўткир тортишишли оғриқлар пайдо бўлади.
Экстрагенитал касалликларнинг кучайиши, ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида токсикоз белгилари пайдо бўлиши, ҳомиланинг нотўғри жойлашуви, баъзи гинекологик касалликлар, ҳомиладорлик ривожланиб бориши ва бошқа шунга ўхшаш ҳолатларда она касалхонага ётиши керак.
Ҳомиладорлик календари 39-40 ҳафтаси
Тахминий туғиш кунини охирги нормал ҳайз кўриш санаси бўйича билиб олишингиз мумкин — уч ойни айриб ҳисобланг ва 7 кун қўшинг. Олинган рақам туғруқнинг тахминий санаси бўлади. Аниқроқ сана кўплаб параметрларда ултратовуш текшируви маълумотлари, қўшимча тадқиқотлар, биринчи ҳомила ҳаракатининг санаси, акушер-гинекологга биринчи ташриф санаси, айниқса, ҳомиладорликнинг 11-12 хафталигидан олдин бўлса ҳисоблаб айтилади.
Болада аллақачон етукликнинг барча белгилари мавжуд. Унинг вазни 3000 г дан, баландлиги эса 50 см дан ошиқ, териси очиқ, тери ости ёғ тўқималарининг миқдори етарли, у иссиқликни сақлайди ва махсус иситишга ҳожат йўқ. У баланд овозда қичқиради, нафас олади, сўради, Терида жуда оз миқдордаги мойлаш материаллари қолади, улар энди уни амниотик суюқлик таъсиридан ҳимоя қила олмайди.
