Стресс кариш жараёнини тезлаштирадими?

Стресс қариш жараёнини тезлаштирадими?

    Турмуш тарзини ўзгартириш стресснинг салбий тасирини камайтиради.

Узоқ муддатли ва оғир стресснинг оқибати кўпинча психологик ва руҳий соҳаларда бузилишлар, шунингдек, жисмоний соғлиғнинг ёмонлашиши, шу жумладан юрак-қон томир ва метаболик касалликлар, кайфиятнинг ёмонлашиши ва уйқу бузилиши, турли хил гиёҳвандликлар пайдо бўлиши бўлиши мумкин. Фаол ҳаёт тарзи учун мотиватсия пасаяди ва ратсионал овқатланиш режимига риоя қилиш бузилади.

Одамнинг стрессли ҳолатда узоқ вақт қолиши турли хил касалликларнинг ривожланишига олиб келиши мумкин, хусусан: инсулт, ошқозон-ичак тракти касалликлари (яра касаллиги, иштаҳани ёқотиш), уйқу бузилиши (уйқусизлик ёки уйқучанлик), турли жинсий касалликлар (либидо, иктидарсизлик, аёлларнинг ҳайз даврининг бузилиши), қариш тезлигининг тезлашиши, сочлар, терининг, тирноқларнинг ҳолатининг кескин ёмонлашиши, юрак-қон томир касалликларининг пайдо бўлиши (гипертония, турли хил ритм бузилишлари, ангина пекторис), тери касалликлари, масалан, эcзема пайдо бўлишига олиб келади.

Буларнинг барчаси стресс синдроми ривожланишининг белгиларидир яъни стрессга патологик мослашиш. Кортизол, адреналин ва норепинефриннинг асосий стресс гормонлари секретсиясининг номутаносиблиги қуйидаги метаболик касалликларга олиб келади: глюконеогенезни рағбатлантириш, инсулин қаршилигини ривожланиши, оқсил тузилмаларини ёқ қилиш, хусусан, гликатсия маҳсулотлари сонининг кўпайиши туфайли. , микробиоманинг ўткир ва узоқ муддатли бузилиши, ортиб бораётган синдром туфайли эндотоксемиянинг кучайиши ичак ўтказувчанлигини оширади.

Худди шу жараёнлар қариш билан боғлиқ ва кўплаб тадқиқотлар стресснинг тезлашишига олиб келиши мумкинлигини кўрсатди.

Ел университети олимлари стресснинг инсон танасига тасири ва қаришнинг тезлашиши ҳақида гапирганда, инсоннинг психологик барқарорлиги муҳимми ёки ёқлиги билан қизиқишади. Тадқиқот натижаларига кўра, ўз ҳис-туйғуларини ва хатти-ҳаракатларини назорат қилиш қобилияти стрессдан устун эканлиги аниқланди. Ҳаётларида жуда кўп стрессни бошдан кечирган, аммо ўзини тута оладиган одамлар ҳаётида бир хил ёки ҳатто камроқ стрессни бошдан кечирган, аммо ҳис-туйғулари ва ўзини ёмон назорат қиладиганларга қараганда анча паст биологик ёшга эга эди.

Сўнгги йилларда олимлар ДНКдаги кимёвий ўзгаришларни кузатиш орқали биологик ёшни ўлчаш усулларини ишлаб чиқдилар.

Ўзимиздаги стресс гормонларининг номутаносиблигини қандай аниқлашимиз мумкин: аниқ заифлик, тез чарчаш, асабийлашиш, қон босимининг пасайиши, тез юрак уриши, ширинликка бўлган иштиёқнинг кучайиши, эрталаб уйғониш ва кун давомида уйқучанлик, очликка тоқат қилмаслик, об-ҳавога боғлиқликнинг кучайиши, тана ҳолатини кескин ўзгартирганда бош айланиши.

Кўпчилигимиз стрессга олдиндан тайёрланамиз ва одамлар бунга бошқача муносабатда бўлишади. Стрессни келтириб чиқарадиган омилларнинг танага салбий тасирини қандай камайтиришимиз мумкин?

• Қон босими ва юрак уриш тезлигини мунтазам равишда кузатиб боринг. Қон босимининг ошиши ва тез юрак уриши инсон танаси стресс остида эканлигининг аниқ белгисидир. Бундан ташқари, юқори қон босими аллақачон стресснинг асосий сабабидир.

Босим ва қон томир тонусининг бузилиши билан боғлиқ муаммолар тизимли қон айланишининг бузилишига олиб келади. Стресснинг энг ёмон тасири юрак ва мияга бўлади ва юрак хуружи ёки қон томирларининг ривожланишига олиб келиши мумкин.

• Енгил углеводларни истемол қилишни чекланг, бу қон шакарининг кескин ўзгаришига олиб келади ва углевод алмашинувини тартибга солиш тизимини «йўлдан чиқаради», организмдаги гликатсия ва метаболик номутаносиблик жараёнларини оширади.
• Нотўғри овқатланиш ҳам қўшимча стрессни келтириб чиқарадиган омил бўлиб, буйрак усти кортексининг чарчашига олиб келади ва организмдаги катаболик жараёнларни кучайтиради.
• Сурункали уйқусизлик ва уйқу режимининг бузилиши, бу ритмнинг бузилишига олиб келади. Бу тахминан 24 соат давом этадиган тананинг ички биологик ритмлари. Улар танани олдиндан тайёрлайдилар ва барча физиологик жараёнларни атрофдаги дунёдаги кундалик ўзгаришларга мос равишда мослаштирадилар. Айтганча, бизнинг стресс гормонларимиз мувозанатини тиклаш жараёни кечалари содир бўлади, кортизол даражаси тикланади. Шундай қилиб, агар сизнинг кундалик тартибингиз ва ухлаш вақтингиз тартибга солинмаса, танадаги барча ўзгаришлар, ҳатто стресснинг тасири минимал бўлса ҳам, сизга етиб боради.
• Спиртли ичимликларни, кофеинни ўз ичига олган маҳсулотлар, чекиш ва бошқа гиёҳвандликларни ортиқча истемол қилиш организмга токсик тасирни сезиларли даражада оширади. Метаболизмни «қайта бошлаш» га ёрдам берадиган, жигарга ёрдам берадиган ва танани фойдали моддалар билан тўйинган ўсимлик чойлари, детоксли ичимликлар истемолини оширинг.
• Мунтазам аероб машқларини қўшинг. Олимлар мунтазам аеробик машқлар инсон геномининг барқарорлиги ва яхлитлигига олиб келишини, қариш жараёнини секинлаштиришини ва умр кўриш давомийлигини узайтиришини аниқладилар.
• Инсонда аналитик қобилиятларни ривожлантирадиган доимий интеллектуал ўсишга этибор беринг. Бундан ташқари, ўрганиш бизнинг когнитив қобилиятимизга жуда ижобий тасир кўрсатади. Инсон ўзини ҳам, ҳаётини ҳам, атроф-муҳитини ҳам, кундалик ҳаётда содир бўлаётган барча нарсаларни яхшироқ таҳлил қила олади.
• Медитатсия ва ёга психологик реабилитатсия учун жуда фойдали. Улар сизга атрофингиздаги стрессли вазиятларни унутишга ва ўзингизга этибор беришга ёрдам беради.

Турмуш тарзини ўзгартириш стресснинг танага салбий тасирини камайтиради.